We wtorek, 23 maja 2023 roku w Arkadach Kubickiego Zamku Królewskiego w Warszawie, odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa pt. „Jan Paweł II, obrońca prawdy i wychowawca człowieka, rodziny i narodu”, której organizatorem była Akademia Zamojska. Instytut Papieża Jana Pawła II był jednym z partnerów honorowych konferencji.
Tematem sympozjum było omówienie przez osoby zaangażowane w sprawy edukacyjne i obywatelskie zagadnień związanych z wychowaniem młodego pokolenia w kontekście nauczania Ojca Świętego Jana Pawła II oraz bliższego poznania jego nauki. Konferencja była podzielona na dwie części plenarne: teologiczno-filozoficzną, historyczno-pedagogiczną, a także panel dyskusyjny: „Nasza pamięć i tożsamość”.
Przybyłych gości przywitał dziennikarz Krzysztof Ziemiec, który zaprosił uczestników do wysłuchania przesłania profesora Przemysława Czarnka, ministra Edukacji i Nauki. W przesłaniu, minister wyraził nadzieję, że podjęte na sympozjum rozważania, przyczynią się do lepszego zrozumienia dziedzictwa i dorobku Świętego Jana Pawła II. Podkreślił, że Papież podczas całego swojego pontyfikatu wskazywał na ogromną rolę szkoły w dziele wychowania młodego pokolenia, a w dzisiejszych czasach młode osoby potrzebują autorytetów, punktów odniesienia, dobrych i niezachwianych fundamentów – dobrych pedagogów i wychowawców takich jak Jan Paweł II.
Obrady konferencji otworzył dr hab. Paweł Skrzydlewski, rektor Akademii Zamojskiej, który opowiedział o historii Akademii Zamojskiej, przedstawił rolę jaką powinna pełnić uczelnia. Powinna być nie tylko nowoczesna, rozwijająca się, ale przede wszystkim powinna posiadać wielkie dziedzictwo, jakie stało przed nią przez blisko dwa wieki. W wypowiedzi postawił kilka pytań: „Co w tak pojętej pracy uczelni, może być wzorem?” „Gdzie szukać pomocy i nauki, aby postawiony przed akademią cel skutecznie zrealizować?”. Zdaniem rektora tą pomocą i nauką okazuje się być wielki i wciąż niezgłębiony w swym życiu i dokonaniach nasz Rodak – Jan Paweł II. Następnie, uczestnicy wysłuchali wystąpienia artystycznego pt. „Pamięć i tożsamość” autorstwa znanego aktora filmowego i teatralnego Dariusza Kowalskiego, przedstawiające Jana Pawła II jako filozofa, teologa, literatę i poetę.
W części naukowej, wygłosił swój wykład ksiądz prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz zatytułowany „Wiara szukająca zrozumienia. Fides qurens intelectum”, podejmując refleksję wokół encykliki Jana Pawła II „Fides et ratio”. Podkreślił, że obecnie jesteśmy świadkami rozwoju antykultury, polegającej na odwarstwieniu się od zdolności poznania, zdolności rzetelnego wartościowania. Jest to etap cancel culture (kultura anulowania) definiowane jako gwałtowne zerwanie z przeszłością i tradycją, unicestwianie pamięci i tożsamości. Współcześnie doświadczamy odrzucania znaczących postaci historycznych, bohaterów, świętych, godnych czci, a tym samych wartości tych osób.
Ksiądz prof. dr hab. Piotr Jaroszyński wygłosił prelekcję zatytułowaną „Blask prawdy” nawiązując do encykliki Jana Pawła II „Veritatis splendor”, podejmując próbę zrozumienia znaczenia encykliki z punktu widzenia filozoficznego. Wskazał, że encyklika dotyka na tyle poważnych spraw, które wymagają odpowiedniego wykształcenia (na bazie filozofii klasycznej i teologii). Profesor uważał, że nie wystarczy sama wiara. Każdy musi wiedzieć w kogo wierzy. Zadaniem człowieka inteligentnego jest to, żeby rozumiał co to znaczy wierzyć. Wskazał na problem spłycenia kultury polskiej i zachodniej wobec zagrożeń jakie w dzisiejszych czasach przed nami stoją. Dokonał oceny między prawem a sumieniem, odwołując się do fragmentu dotyczącego daru jako pochodzącego od Boga, który pomaga człowiekowi odróżnić dobro od zła, co jest rolą sumienia. Zwrócił uwagę na zanikającą naukę prawa naturalnego i naukę prawa rzymskiego, które powinny wciąż istnieć w rzeczywistości.
W części drugiej historyczno-pedagogicznej, wykład wygłosił prof. dr hab. Wojciech Roszkowski pt. „Jak wychować naród – w myśli Jana Pawła II”, w którym podjął refleksję na tym jak ma wyglądać tożsamość młodego pokolenia, o zaniechaniach uczenia się historii przez młodych ludzi. Podjął próbę interpretacji jak wygląda obecnie nasz stan wiedzy świadomości obywatelskiej. Przedstawił dane w oparciu o analizę z 2021 roku opracowaną przez rzeszowskich socjologów, którzy zbadali stosunek trzech grup ankietowanych (ogół Polaków: Polacy 20+; uczniowie szkół średnich, nauczyciele historii). Z analizy wynikało, że zmienia się dalece obraz świadomości Polaków, związanym ze środowiskiem szkolnym, a więc tym środowiskiem, które kształtuje tożsamość naszego narodu w najbliższej przyszłości. Badania wykazały, że grupa Polacy 20+ mają wskaźnik znacznie wyższy niż uczniowie średnich szkół. Oznacza to, że osoby niemające styczności z nauką historii na co dzień, historię znają lepiej niż ludzie, którzy mają z nią związek w szkołach. Zdaniem profesora jest to pewna tragifarsa.
Stawiał pytania o tożsamość, czy młode pokolenie wie co znaczy być obywatelem, być Polakiem, kim jesteśmy. Podkreślił o zaniechaniu uczenia historii najnowszej. Ankieterzy pytani o wskazanie swojego największego współczesnego bohatera wskazywali postać Józefa Piłsudskiego albo postać Jana Pawła II. Natomiast ważniejsze było pytanie: „Którą z postaci wybitnych historycznych z XX wieku chciałbyś bardziej poznać?”. Wynik był następujący: grupa Polacy+: na pierwszym miejscu zaznaczyli postać Jana Pawła II (13%), grupa nauczycieli: na szóstym miejscu zaznaczyli postać Jana Pawła II (4,7%), natomiast wśród uczniów postać Jana Pawła II była na dziesiątym miejscu (2,0%). Zdaniem profesora należy zatem wywnioskować, że w szkołach postać Jana Pawła II jest drugoplanowa. Przekaz postaci Jana Pawła II jest gubiony. Profesor podjął próbę refleksji, co z naszego punktu widzenia jako obywateli i Polaków jest ważne w postaci i nauczaniu Ojca Świętego. Jan Paweł II służył Bogu i Ojczyźnie. Zdaniem profesora w nauczaniu Papieża nigdy nie było sprzeczności pomiędzy uniwersalizmem katolicyzmu, a patriotyzmem i to jest godne podkreślania i wpajania młodemu pokoleniu.
Z kolei, prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk w wykładzie pt. „Zanurzony w historii ochrzczonego narodu. Święty Jan Paweł II wobec dziejów Ojczyzny” przyznał, że w obecnym czasie związanym z atakiem na osobę Jana Pawła II powinniśmy zgłębiać nauczanie polskiego Papieża, tym bardziej, że w tym roku obchodzimy publikację ważnych dokumentów, m.in. 30-lecie encykliki „Veritatis splendor” oraz 25-lecie encykliki „Fides et ratio”. W odniesieniu do tytułu wystąpienia, historyk odwołał się przez pryzmat słów kluczowych wizji dziejów ojczystych w nauczaniu Jana Pawła II, tj. trwanie, zanurzenie, bycie w historii. Mamy misję, zadanie do wykonania w naszej historii, nasze działania mają sens. Przypomniał, że Papież widział wszystkie wady naszych dziejów, wszystkie klęski. Dziedzictwo wymaga więc czujności, poznania. Do tego poznania dziedzictwa trzeba podchodzić używając wiary i rozumu, na dwóch skrzydłach na których
duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy (Encyklika „Fides et ratio”).
Następnie, prof. dr hab. Rafał Łatka wygłosił wykład pt. „Działania aparatu bezpieczeństwa wobec kard. Karola Wojtyły/Jana Pawła II – próba całościowego spojrzenia” dotyczący prześladowców Karola Wojtyły, zarówno w okresie, gdy był księdzem metropolii krakowskiej, jak i potem, gdy był już Ojcem Świętym. Wskazał, że Karol Wojtyła w zasadzie był inwigilowany już od samego początku istnienia systemu komunistycznego w Polsce, aż do jego upadku. Inwigilowany był nie tylko przez polski aparat bezpieczeństwa, ale także przez służby całego bloku wschodniego ze szczególnym uwzględnieniem KGB. Ksiądz Karol Wojtyła został zauważony przez bezpiekę jeszcze jako kleryk. Najstarsza informacja z urzędu na jego temat pochodzi z 1946 roku. Już w tym czasie, postrzegano go jako potencjalnie wybitnego, blisko związanego kleryka z księdzem kardynałem Adamem Stefanem Sapiehą. Aktywność Karola Wojtyły od początku posługi kapłańskiej była wychylona na zewnątrz, był człowiekiem otwartym i ta otwartość aparatowi bezpieczeństwa bardzo się nie podobała. Inwigilacja kardynała Karola Wojtyły przybrała charakter permanentny, gdy został papieżem, wówczas raporty na jego temat, na temat każdego jego aspektu działalności, były codziennie przesyłane do centrali MZW w Warszawie. Pozyskiwano informacje co Papież je na śniadanie, jaką pianką do golenia się goli, jaką prasę czyta.
Po zakończonej konferencji uczestnicy zostali zaproszeni do obejrzenia jubileuszowej wystawy związanej z postacią Mikołaja Kopernika zatytułowanej „Kopernik i jego świat”. Ekspozycja przybliża jego nietuzinkową osobę, a także zabiera w fascynującą podróż po realiach epoki, której był dzieckiem. Na wystawie prezentowanych jest blisko 170 unikatowych eksponatów wypożyczonych z 21 polskich oraz zagranicznych ośrodków muzealnych i naukowych, w tym pierwsze wydanie głównego, przełomowego dzieła Kopernika „De revolutionibus orbium ceolestium” („O obrotach sfer niebieskich”).
Nagranie z konferencji dostępne jest na kanale YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=Nc0XSQGyQO0.
