KSIĄŻKI WYDANE W INSTYTUCIE PAPIEŻA JANA PAWŁA II W ROKU 2011

1. Stworzeni do miłości. Wokół Jana Pawła II teologii ciała,

red. ks. prof. Andrzej J. Najda

Stworzeni do miłości. Wokół Jana Pawła II teologii ciała to publikacja z serii Sympozja Instytutu Papieża Jana Pawła II. Jest ona pokłosiem sympozjum zorganizowanego przez Instytut Studiów nad Rodziną UKSW i Instytut Papieża Jana Pawła II. Powstała z opracowań zainicjowanych rozważaniami Ojca Świętego o ciele.

Na tom składają się referaty wygłoszone przez przedstawicieli takich ośrodków naukowych, jak: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytet w Białymstoku czy Pomorska Akademia Pedagogiczna w Słupsku.  Ich prelekcje świadczą o opracowywaniu dorobku Jana Pawła II. Bibliści, dogmatycy i pastoraliści przedstawiali ciało w ujęciu teologicznym, kulturowym, pastoralnym i językowym. Wszystkie referaty skoncentrowane są na ukazaniu obrazu ciała ludzkiego w rozmaitych perspektywach badawczych, dlatego mogą zainteresować także przedstawicieli takich dyscyplin badawczych,  jak: ekologia człowieka, ekologia społeczna, ekologia rodziny ludzkiej. Ponadto praca ta, poza walorami naukowymi, zawiera również aspekty edukacyjne i wychowawcze. Nawiązuje do wartości, jaką stanowi ludzka cielesność.

Druga cześć niniejszego tomu pt. Wokół problematyki ludzkiej cielesności obejmuje artykuły dowodzące, że zagadnienie to implikuje wiele ważnych, kwestii i pytań. Publikacja ta zainteresuje wszystkich, dla których kategoria ciała stanowi przedmiot dociekań naukowych. Dopełnia widzenie ciała w szerokiej perspektywie kulturowej.

2. Stanisław Łuć, Przewodnik po Mazowszu śladami Jana Pawła II

Staraniem Instytutu Papieża Jana Pawła II ukazał się Przewodnik po Mazowszu śladami Jana Pawła II doświadczonego i znanego przewodnika PTTK, Stanisława Łucia.

Autor wydobył z przeszłości mniej znane (lub kompletnie zapomniane) fakty, należące do biografii Karola Wojtyły – ukazując jednocześnie związek ziem, wchodzących do historycznego Mazowsza, z osobą i bytnością na Mazowszu przyszłego Papieża.

Pozycja składa się ze wstępu, osobnych tras tematycznych, podstawowej bibliografii przedmiotu. Poszczególne trasy w regionie mazowieckim (płocka, łomżyńska, radomska, siedlecka, Warszawski Szlak Papieski) otwierają przed czytelnikiem na nowo obraz dróg, z których niegdyś korzystał jeden z najwybitniejszych Polaków. Komentarz naświetla tę wielokrotną, w sposób różnorodny kontynuowaną, stałą Jego obecność – od wczesnych lat kapłaństwa ks. Karola Wojtyły, aż po pielgrzymki do kraju, w tym Mazowsza jako serca Polski.

Jest to ciekawe, odkrywcze, monograficzne ujęcie tematu przede wszystkim ze względu na: 1) określoną łączność z dziedzictwem kulturowym regionu, w tym filiacje dotyczące nie tylko kultury regionu, lecz ogólnopolskiej; 2) praktyczne nakierowanie na potrzeby krajoznawcze turystów; 3) personalistyczne ukształtowanie wątków i przyjaźni „mazowieckich” w biografii ks. Karola Wojtyły – Jana Pawła II; 4) zasób wiedzy trafnie łączącej „stare” i „nowe” wydarzenia historyczne, dotyczące przede wszystkim spraw istotnych dla obszernego dziś regionu Mazowsza; 5) jednorodny, dojrzały i komunikatywny styl językowy, ujmujący także dzięki oprawie graficznej lekturę tej książki w karby przejrzystego rygoru.

Zapraszamy do zwiedzania Mazowsza z Przewodnikiem po Mazowszu śladami Jana Pawła II.

3. Jan Paweł II w Peru, red. ks. dr Tomasz Szyszka

Książka Jan Paweł II w Peru to czwarty tom serii: Sympozja Instytutu Papieża Jana Pawła II w Warszawie. Książka przynosi materiały konferencyjne z sympozjum, które obradowało 18 marca 2009 roku w Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Auli Jana Pawła II. 

Zawartość pozycji ogniskuje się na wygłoszonych wówczas  referatach. Wprowadzenie redaktora prowadzącego tego tomu, ks. dr. Tomasza Szyszki SVD, przybliża tak potrzebną i cenną współpracę przedstawicieli nauki ze studentami z Naukowego Koła Misjologów. Redaktor przedstawia również w zarysie m. in. tezy wystąpień wygłoszonych na sesji, jednak nie podanych później ostatecznie do opublikowania.

Prelekcje dotyczą dwóch pielgrzymek Papieża do Peru: w lutym 1985. i w maju 1988 roku.  Za pierwszym razem miał się zetknąć z sygnałami sprzeciwu a nawet wrogości, wysyłanymi ze strony sił lewicowej guerrilli, upostaciowanych w grupach militarnych, rozsiewających wśród Peruwiańczyków strach, przemoc, terror, zniszczenie. Za drugim razem podobnie przyjazd dostojnego Gościa (zwłaszcza w rejonie Ayacucho – kolebce inspirowanej marksizmem działalności propagandowej i militarnej organizacji „Świetlisty Szlak”) miał być wykorzystywany do uzyskania poparcia wśród kontestujących porządek ładu państwowego warstw społecznych.

Książka została opatrzona dość obszernym aneksem. Znalazły się w nim przemówienia Jana Pawła II, wygłoszone w Peru. Ciekawą nowością dla odbiorców będą wypowiedzi i spontaniczne wtrącenia Papieża podczas spotkań z ludnością autochtoniczną. Na końcu pozycji znalazły miejsce zdjęcia przybliżające zarówno dziedzictwo nauczania i bytności Jana Pawła II w Peru (uroczyste krzyże kwietne, pomniki papieskie, tablice pamiątkowe, symbole chrześcijaństwa i in.), jak również osoby reprezentujące świadków tamtych spotkań z Ojcem Świętym – kilkoro spośród wielu tych, którzy zachowali je we wdzięcznej pamięci.             

4. Grzegorz Polak, Papież, jakiego nie było. Opatrzność Boża w życiu Karola Wojtyły

W początku maja 2011 ukazała się publikacja Grzegorza Polaka, Papież, jakiego nie było. Opatrzność Boża w życiu Karola Wojtyły. Książeczkę przygotowało Centrum Opatrzności Bożej we współpracy z Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego, a także współpracy redakcyjnej z IPJP2, w związku z beatyfikacją Jana Pawła II. Na treść zestawioną przez znanego dziennikarza, redaktora i publicysty od lat zajmującego się tematyką papieską składa się wstęp,  pięć rozdziałów, fotografie z różnych lat pasterzowania Ojca Świętego. Pozycję opatrzono także  kilkunastoma odniesieniami w formie przypisów.

Poręczna, ciekawa w lekturze, pozycja w ogromnym skrócie zarysowuje biograficzne tło nie tyle wyborów swego bohatera, ile motywów oddziaływania Opatrzności Bożej, jakie można odczytać na podstawie refleksji nad życiem nowego błogosławionego. Zwłaszcza z młodości Karola Wojtyły – ucznia, studenta, seminarzysty i kleryka – Grzegorz Polak wydobył fakty mniej powszechnie znane. Przede wszystkim te, które już prawie miały skierować drogę przyszłego Ojca Świętego na zupełnie inne tory. Trafnie wyzyskanym, powracającym pomysłem kompozycyjnym są właśnie w tej książeczce przywołania wydarzeń negatywnych.

Od opuszczenia na skutek śmierci
bliskich (zgony: matki, brata, ojca), od uchronienia się przed niemieckimi żołnierzami przeszukującymi dom przy ul. Tynieckiej, od tylu innych przypadków cudownego ocalenia Boża Opatrzność zachowywała życie ks. Wojtyły, otwierając nowe przed nim drogi i stawiając nowe zadania. Po ludzku sądząc, wszystko wskazywało na to, że zło unicestwi młodego kapłana. I to tak, że jego imię przepadnie niezauważone w odmętach historii XX w. Stało się przecież zupełnie inaczej…  

5. Janusz Kotański, Prymas Wyszyński w służbie Boga, człowieka i narodu

Książka zawiera biografię Prymasa Stefana Kardynała Wyszyńskiego uwzględniającą bogate tło historyczne Kościoła i Polski, związki z najwybitniejszymi postaciami XX wieku – papieżami Pawłem VI i Janem Pawłem II. Liczne cytaty z pism Stefana Kardynała Wyszyńskiego z różnych okresów życia bardzo przybliżają czytelnikowi Jego osobę i pozwalają zrozumieć wielkość i znaczenie Jego postawy w trudnym okresie historii, co Jan Paweł II wyraził w 1983 roku słowami: Był niestrudzonym rzecznikiem godności każdego człowieka oraz dobrego imienia Polski pośród narodów Europy i świata (s. 138).

W 110 rocznicę urodzin i 30 rocznicę śmierci przypomniane zostały fakty, które uzasadniają starania o rychłą beatyfikację Sługi Bożego Stefana Kardynała Wyszyńskiego. Tekst modlitwy w tej intencji zamyka książkę.

6. Kardynał Kazimierz Nycz, Dziękujemy Opatrzności

Książka Dziękujemy Opatrzności zawiera autobiograficzne refleksje Arcybiskupa Metropolity Warszawskiego Kazimierza Kardynała Nycza przedstawione jako prywatne dziękczynienie Bogu za kolejne doświadczenia życiowe, które zostały ukoronowane włączeniem do kolegium kardynalskiego, czego sens rozumie On zgodnie ze słowami papieża Benedykta XVI: W Kościele kryterium wielkości i pierwszeństwa nie jest panowanie, lecz służba (s. 23-24). Autor z wdzięcznością odnotowuje wielką rolę papieża Jana Pawła II w swoim życiu, jak i we współczesnym świcie.

Oddzielny rozdział poświęcony jest wyrażeniu wdzięczności Opatrzności za czuwanie nad Ojczyzną – Polską. Kardynał Kazimierz Nycz objaśnia znaczenie ustanowionego przez siebie Święta Dziękczynienia oraz przypomina obchody tego święta od 2008 r. Słowa Aktu Dziękczynienia Polski są zwieńczeniem tych części książki.

W dalszej części znajdujemy dzieje Świątyni Opatrzności Bożej jako idei dziękczynnej za Konstytucję 3 maja 1791 r. oraz upamiętnienie ludzi, którzy ostatecznie ją realizują.

Bogate ilustracje wzbogacają cenną treść książki.

7. Ks. prof. Waldemar Chrostowski, Nowenna o rychłą beatyfikację Stefana Kardynała Wyszyńskiego

Opracowana przez ks. prof. Waldemara Chrostowskiego Nowenna… to propozycja wytrwałej modlitwy wiernych o rychłą beatyfikację Sługi Bożego Kardynała Stefana Wyszyńskiego 28 dnia każdego miesiąca przez dziewięć kolejnych miesięcy poprzedzających rocznicę śmierci Prymasa, czyli od 28 września 2011 r.

Na każdy miesiąc przewidziany jest odrębny temat refleksji dotyczący osoby, działalności i nauczania Prymasa Tysiąclecia, materiał do homilii, który może być odczytany wiernym lub służyć jako pomoc dla duszpasterzy do ich własnej homilii. Poza tym na każdy miesiąc przewidziane są: Modlitwa wiernych, dostosowana do rozważań i okoliczności roku liturgicznego oraz Modlitwa o beatyfikację Sługi Bożego kardynała Stefana Wyszyńskiego, zatwierdzona przez Kościół i zalecana do odmawiania przez wiernych.

8. Spotkania małżeńskie. Materiały formacyjne. Zeszyt 18. Materiały z Międzynarodowego Zjazdu Liderów Spotkań Małżeńskich, Warszawa-Bielany 10-13.09.2010, redakcja Jerzy Grzybowski

W Międzynarodowym Zjeździe Liderów Spotkań Małżeńskich wzięło udział 110 osób z 40 ośrodków Spotkań Małżeńskich z Białorusi, Irlandii, Kazachstanu, Litwy, Łotwy, Mołdawii, Polski, Rosji i Ukrainy.

W książce znajdziemy szczegółowy program Zjazdu; teksty homilii wygłoszonych w czasie Mszy św. przez ks. Aldonasa Gaidaitisa Sj (Kowno, Litwa) na otwarcie, bpa Piotra Jareckiego w sobotę, o. Mirosława Pilśniaka OP (Warszawa) w niedzielę i o. Wołodymyra Czyczerskiego (Lwów) na zakończenie Zjazdu; poza tym relacje z wystąpień liderów dzielących się swoimi doświadczeniami, problemami i radami. Prowadzone były też prace w grupach, z czego zdawano sprawozdania.

Odnotowana jest także narada na temat organizacyjnego usprawnienia pracy ośrodków, przedłużenia kadencji zarządu, wyborów uzupełniających oraz nadania tytułów honorowych animatorów.

8. Tomasz Płonka OFMCap, Stopniowalność orzeczeń Magisterium Kościoła w nauczaniu Stolicy Apostolskiej podczas pontyfikatu Jana Pawła II, Instytut Papieża Jana Pawła II, Warszawa 2011

Co decyduje o tym, że prawdy wiary, przyjęte i wyznawane w Kościele od lat, głoszone są z mocą jako nieomylne? Czy wszystkie mają taki sam „ciężar gatunkowy”, czy, względnie jaka – winna być rola sumienia człowieka wierzącego w odbiorze i zastosowaniu orzeczeń najwyższych władz duchownych w katolickiej hierarchii? Czym jest osąd w postaci dogmatu wiary, co zaś wypływa w jej praktycznym rozpoznawaniu z tradycji Kościoła?  Kto nigdy nie stawiał sobie takich pytań, któż był wolny od lżejszych czy niekiedy ciążących mu wątpliwości?! Książka o. dra Tomasza Płonki OFMCap pozwala na nie odpowiedzieć. Lecz od razu uwaga: to lektura, być może, nie dla wszystkich. Za to z pewnością dobra będzie dla osób zainteresowanych poszukiwaniem prawdy, jak również prawomocnymi metodami wyznaczania i stawiania jej granic w obrębie Kościoła nam współczesnego. Autor w sposób niezwykle kompetentny, udokumentowany źródłowo ukazał struktury prawne Magisterium Kościoła, koncentrując się na czasach pontyfikatu papieża Jana Pawła II.

Praca w tym względzie ma ambicję ujęcia monograficznego. Część I (Misja nauczania Magisterium Kościoła) w sposób uważny analizuje możliwości poznawania prawdy, ze szczególnym uwzględnieniem Kościoła jako „stróża prawdy”, uczestniczącego w misji nauczycielskiej i zbawczej Chrystusa. Część II (Stopniowalność orzeczeń Magisterium według autorytetu nauczania) naświetla i uzasadnia meandry podejmowania decyzji – od nauczania Biskupa Rzymu, przez posługę Kurii Rzymskiej, Kongregację Nauki Wiary, po autorytet najbliższych współpracowników papieża, kardynałów, biskupów czy legatów. Tu znalazł miejsce podział na Nauczanie nieomylne i Nauczanie nie nieomylne, co stosunkowo jest chyba mało znane lub zgoła nieprzejrzyste w odbiorze ogółu wierzących. W części III (Stopniowalność orzeczeń Magisterium od strony prawd nauczania) o. dr Tomasz Płonka poddaje analizie zagadnienie różności i wielości prawd, głoszonych w Kościele, podejmując się ich kategoryzacji. Ta także część, jeśli można to powiedzieć, ma wymiar personalno-eklezjalny. Autor przedkłada r
ozmaite pojmowanie wiary, obrazując je przykładami „odpowiedzi wierzących” na to, co Kościół do wierzenia podaje. Jeśli zatem ktoś ma trudności z pojmowaniem dogmatycznej czy praktycznej strony chrześcijańskiego credo,  powinien przeczytać np. niezwykle instruktywny rozdz. 8 (Kryteria interpretacji orzeczeń Magisterium).

Warto zauważyć, iż omawiana pozycja wyróżnia się dużą precyzją, adekwatnością czy spójnością w ujmowaniu i przedstawianiu poglądów, co autor zawdzięcza pilnemu studium dokumentów Kościoła. Po każdej części książki następuje skrupulatne podsumowanie. Logiczny podział rozdziałów, ujętych w rygory porządku naddanego przez tytuły i cyfry, zastosowany w spisie treści oraz w tekście głównym (czy to znak wtórnego systemu modelującego?), te przekonania odbiorcy umacnia. Autor (niegdyś doktorant o. prof. Jacka Salija OP – publikacja jest wersją rozprawy doktorskiej z teologii dogmatycznej), na co dzień pracujący w Centrum Duchowości „Honoratianum” w Zakroczymiu niedaleko Warszawy,  przedłożył księgę niewątpliwie sumienną w stosunku do źródeł i bardzo potrzebną. Oto erudycyjna księga, która niewątpliwie przyda się znawcom albo pragnącym umocnić swe mniemanie o Magisterium Kościoła, a tym samym przymnożyć wiary. Treść tomu wyczerpują: zakończenie, bibliografia, indeks osobowy, indeks tematyczny, a także streszczenie w języku angielskim.

9. Kultura wizualna – teologia wizualna, pod red. W. Kaweckiego, J. S. Wojciechowskiego, D. Żukowskiej-Gardzińskiej, Instytut Papieża Jana Pawła II/ Instytut Wiedzy o Kulturze UKSW, Warszawa 2011

Kultura wizualna – teologia wizualna – pod tym niecodziennym (przyznajmy), zwięzłym, acz wymownym tytułem ukazała się i jest w dyspozycji Wydawcy praca zbiorowa pod redakcją o. prof. Witolda Kaweckiego CSsR, prof. Jana Stanisława Wojciechowskiego oraz dr Dominiki Żukowskiej-Gardzińskiej. Pokaźnych rozmiarów książka, zakomponowana treściowo na pograniczu teologii, historii kultury, antropologii, historii sztuki, psychologii, nawiązująca do jeszcze innych nauk humanistycznych, jest nowatorska tak pod względem wyeksponowanego motywu przewodniego, koncepcji pewnego uogólnienia w formie projektu badawczego, fermentu myśli w dyskusji, jak i podjęcia wielu tematów szczegółowych.

Część I (Kultura wizualna) zawiera artykuły omawiające to ciekawe zjawisko, problemowo zestawia dziedziny bliskie sobie, wraz z publikacją debaty naukowej (Od kultury wizualnej do teologii wizualnej) im poświęconej. W Części II (Teologia wizualna) znalazły się takie obszary wiedzy współczesnej, a zarazem przykłady sztuki światowej, jak film, teatr, malarstwo dawne i nowsze, albo przedstawienia sprzed kilku zaledwie lat. To także fotografia, happeningi, instalacje itp. W osobnych, nienumerowanych działach umieszczono postać Jana Pawła II oraz temat Przestrzeni publicznej.

Tom wieńczą noty o autorach. Większość tekstów otrzymało podstawową lub znacznie rozszerzoną bibliografię przedmiotu. Wybrane z nich (zwłaszcza te o malarstwie) ozdobiono materiałem ilustracyjnym. Wyrobionemu czytelnikowi pozwala to poszerzyć horyzont lektur już mu znanych, daje nieskrępowaną możliwość przypomnień, a także podążania ścieżkami wtajemniczeń, prowadzącymi w samą „przestrzeń obrazu”. Tak w trakcie refleksji o Bogu, jak w sztuce. Praca przedkłada odbiorcom ponadto rzadki, ale w tym wypadku często intrygujący smak analizy ważnych problemów wiedzy o człowieku – tak w tekstach mistrzów, jak i adeptów polskiej nauki współczesnej.

Opublikowane artykuły zawierają przypisy, literaturę, odwołania do klasycznych pozycji metodologicznych, co ukazuje wielość sądów i rozmaitość warsztatów badawczych. Czytelnik znajdzie też ilustracje i streszczenia w języku angielskim.